Các liệu pháp tế bào, gen và mô, còn được gọi là Các sản phẩm thuốc trị liệu tiên tiến (ATMPs), mang lại hiệu quả tối ưu cho điều trị ca bệnh khó khăn như bệnh tự miễn ung thư, bệnh tim, v.v., bao gồm cả những bệnh có lựa chọn điều trị hạn chế và chứng rối loạn di truyền như xơ nang, bệnh tan máu bẩm sinh, bệnh máu khó đông và bệnh hồng cầu hình liềm. Liệu pháp tế bào bao gồm các tế bào kỹ thuật di truyền, có thể là các phiên bản được chỉnh sửa của chính tế bào bệnh nhân (Tự thân) hoặc tế bào từ người hiến tặng (Dị thân) và đưa vào cơ thể bệnh nhân.
Liệu pháp gen bao gồm việc sửa đổi DNA trong tế bào của bệnh nhân để thay thế, vô hiệu hóa hoặc đưa vào một gen, có thể được thực hiện bên trong cơ thể bệnh nhân hoặc bên ngoài cơ thể (trong ống nghiệm).
Trong một tập podcast của Tạp chí Dược phẩm Châu Âu (EPR), các chuyên gia của bioMérieux là Félix Montero Julian – Tiến sĩ, Giám đốc Khoa học Toàn cầu về Kiểm soát Chất lượng Dược phẩm và Thomas Jones – Tiến sĩ, Giám đốc Kinh doanh ATMP về Kiểm soát Chất lượng Dược phẩm đã đề cập đến bối cảnh liệu pháp tế bào và gen (CGT) đang phát triển và thảo luận về cách các phương pháp phân tích nhanh và giải pháp kiểm tra chất lượng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo phát triển các sản phẩm an toàn và hiệu quả.
Những tiến bộ gần đây trong liệu pháp tế bào và gen
Bối cảnh CGT luôn thay đổi khi các liệu pháp và công nghệ mới được phát triển và các liệu pháp và công nghệ hiện có được cải tiến. Vào năm 2022, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt lisocabtagene, maraleucel và axicabtagene ciloleucel để điều trị tuyến hai cho bệnh nhân trưởng thành mắc bệnh u lympho tế bào B lớn. Nhưng cũng có ciltacabtagene autoleucel (Carvykti) cho bệnh u tủy đa tái phát hoặc kháng trị, và mở rộng việc sử dụng tisagenlecleucel cho bệnh u lympho nang kháng trị. Các nghiên cứu sâu hơn đã được tiến hành để sử dụng tuyến đầu mà Tiến sĩ Thomas Jones lưu ý, có thể dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng về số lượng bệnh nhân có thể được điều trị bằng các liệu pháp này.
Thomas Jones giải thích thêm rằng nhiều chuyên gia QC dược phẩm đã dự đoán sẽ thấy việc sử dụng CGT ở tuyến đầu khi bối cảnh tiếp tục phát triển và tiến triển. Thật vậy, dữ liệu mới đã được công bố cho thấy bệnh nhân mắc bệnh Lupus có thể được hưởng lợi từ liệu pháp tế bào CART.
Việc chấp thuận axicabtagene ciloleucel cho mục đích sử dụng tuyến hai trong u lympho tế bào B lớn đã cung cấp hỗ trợ liên quan cho việc sử dụng và hiệu quả của các phương pháp điều trị dựa trên tế bào, cách mạng hóa việc sử dụng chúng và cung cấp sự công nhận rằng các phương pháp điều trị bằng tế bào không còn được phân loại là các lựa chọn điều trị cuối cùng nữa. Thomas Jones cho biết: “ Hiệu quả của các phương pháp điều trị này và sự công nhận của cơ quan quản lý về hiệu quả đó thực sự báo hiệu tốt cho tương lai”.
“ Liên minh Y học Tái tạo dự báo các quyết định về quy định đối với 17 sản phẩm liệu pháp tế bào và gen mới vào cuối năm 2023—bạn có thể thấy tiềm năng bùng nổ về số lượng bệnh nhân có thể được điều trị bằng các liệu pháp này ”, ông nói thêm.
Vai trò của thử nghiệm kiểm soát chất lượng trong sản xuất liệu pháp tế bào và gen
Ngay cả với những tiến bộ đầy hứa hẹn này, sản xuất CGT vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, chẳng hạn như tính khả dụng của các công nghệ phân tích phù hợp với mục đích, chi phí hàng hóa cao, các ràng buộc về quy định và các vấn đề liên quan đến năng lực sản xuất và thời gian giao hàng. Một thành phần chính là thử nghiệm kiểm soát chất lượng mà các công ty phải thực hiện để đảm bảo rằng các sản phẩm an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân—mặc dù cực kỳ quan trọng, nhưng thử nghiệm như vậy cũng tốn thời gian và thách thức về mặt kỹ thuật.
Tiến sĩ Félix Montero Julian giải thích rằng việc chuyển sang sản xuất phi tập trung và tích hợp các quy trình sản xuất có thể giúp hợp lý hóa sản xuất và giảm thời gian chờ. “ Ngày nay, việc sản xuất các sản phẩm tự thân mất khoảng ba đến bốn tuần kể từ thời điểm lấy tế bào bệnh nhân (ly giải bạch cầu) cho đến khi bệnh nhân được truyền sản phẩm CAR-T. Các công ty đang cố gắng rút ngắn thời gian chờ này, từ ba tuần xuống còn một tuần hoặc thậm chí là vài ngày ”, ông nói. Điều này đặc biệt quan trọng vì các liệu pháp CAR-T (tế bào T thụ thể kháng nguyên khảm) tự thân được sử dụng để điều trị ung thư máu, do đó, bệnh nhân thường rất ốm và là lần điều trị cuối cùng khi tất cả các phương pháp chăm sóc tiêu chuẩn hiện tại đã hết.
Các sản phẩm liệu pháp tế bào yêu cầu đầy đủ các xét nghiệm về an toàn, môi trường và thuộc tính chất lượng tế bào (CQA). Kiểm tra an toàn bao gồm xét nghiệm vô trùng, mycoplasma và nội độc tố để đảm bảo sản phẩm không bị nhiễm bẩn. Kiểm tra CQA, bao gồm các xét nghiệm về danh tính, khả năng sống và hiệu lực cũng rất quan trọng để giúp đảm bảo rằng bệnh nhân đang nhận được đúng sản phẩm với đúng liều lượng theo đúng cách.
Tuy nhiên, Thomas Jones cho biết, “ nhiều giải pháp hiện có được phát triển cho các ứng dụng ít nhạy với thời gian và không đáp ứng được nhu cầu của các nhà sản xuất liệu pháp tế bào và gen ”. Các giải pháp thử nghiệm phù hợp với mục đích mới hơn có thể giúp hợp lý hóa quy trình trong khi vẫn tuân thủ các yêu cầu theo quy định và đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân.
Một yếu tố khác có thể hạn chế sản xuất CGT là nhân sự. Theo Thomas Jones, lĩnh vực CGT đang nhanh chóng trở nên phổ biến và có nhiều cạnh tranh về nhân sự QC. Nhiều công ty đã phải đối mặt với tình trạng luân chuyển lao động cao và thiếu nhân sự có trình độ để thực hiện các thử nghiệm phức tạp cần thiết nhằm đảm bảo sản xuất các phương pháp xử lý CGT an toàn và hiệu quả.
Để giúp giải quyết tình trạng luân chuyển và nhu cầu về các chuyên gia QC đủ tiêu chuẩn, Thomas Jones gợi ý rằng việc làm cho các thí nghiệm QC dễ sử dụng hơn có thể làm giảm bớt một số vấn đề về nhân sự. Ông cho biết: “ Một lợi ích bổ sung là do giảm độ phức tạp, nó làm giảm khả năng xảy ra lỗi, do đó bạn sẽ có được quy trình QC nhất quán hơn ”.
Cuối cùng, điều quan trọng cần lưu ý là các biện pháp kiểm soát môi trường cũng có thể phải tuân theo những hạn chế tương tự và cần được xem xét. Như Félix Montero Julian mô tả, tất cả các sản phẩm này đều được sản xuất theo GMP (Quy trình sản xuất tốt) khiến mỗi bệnh nhân trở thành một lô, làm tăng thêm số lượng biện pháp kiểm soát môi trường cần thiết. “ Vì vậy, việc có các giải pháp tích hợp tự động để quản lý việc đọc đĩa petri và xử lý dữ liệu được tạo ra là vô cùng quan trọng. Các nhà sản xuất liệu pháp chuyển từ hàng trăm bệnh nhân sang hàng nghìn bệnh nhân – vì vậy, việc tìm kiếm những cách tốt hơn để thực hiện kiểm soát môi trường là rất quan trọng.”
CGT đòi hỏi giáo dục và nghiên cứu để vượt qua rào cản trong tương lai
Sự phát triển liên tục của CGT mang lại tiềm năng cách mạng hóa phương pháp điều trị cho những bệnh nhân có lựa chọn hạn chế do mắc các bệnh khó hoặc gần như không thể điều trị. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là phương pháp điều trị này đòi hỏi phải nghiên cứu và giáo dục thêm để vượt qua những thách thức trong quá trình triển khai và giúp đảm bảo phát triển các sản phẩm an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân.
“ Đây là tương lai của y học…vẫn còn nhiều việc phải làm để hiểu cơ chế của những sản phẩm này ”, Félix Montero Julian nói. “ Hãy theo dõi – Tôi nghĩ rằng thị trường, công nghệ, khoa học đang phát triển nhanh hơn, và chúng ta sẽ thấy và sẽ sống trong những khoảnh khắc phi thường trong lĩnh vực cụ thể này”.
Công ty Minh Khang là nhà phân phối độc quyền giải pháp Dược phẩm hãng bioMérieux (Pháp).
EN